บทที่ 1 แนวคิดเกี่ยวกับระบบสารสนเทศ

แนวคิดเกี่ยวกับระบบสารสนเทศ

ข้อมูลและสารสนเทศ

ข้อมูล หมายถึง ข้อเท็จจริงต่างๆ อาจอยู่ในรูปของตัวเลข ตัวอักษร รูปภาพ หรือเสียงก็ได้ เช่น
- จำนวนนักศึกษาชั้นปีที่ 1
- คะแนนสอบวิชาภาษาอังกฤษของนักศึกษา
- ที่อยู่ปัจจุบันของนักศึกษา
- ราคาแผ่นซีดีรอมภาพยนตร์เรื่องแฟนฉัน
- ระเบียบการใช้ห้องปฏิบัติการคอมพิวเตอร์

สารสนเทศ หมายถึง สิ่งที่ได้จากการประมวลผลข้อมูลและสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการวางแผน การตัดสินใจ และการคาดการณ์ในอนาคตได้ สารสนเทศอาจแสดงในรูปของข้อความ ตาราง แผนภูมิ หรือรูปภาพ

ข้อมูลและสารสนเทศมีความสำคัญต่อการนำไปใช้เพื่อการตัดสินใจ ดังนั้นการจัดการข้อมูลให้มีประสิทธิภาพ รวดเร็ว และทันต่อเหตุการณ์ จึงเป็นหัวใจสำคัญของการประกอบธุรกิจและการดำเนินชีวิตในปัจจุบัน

ความรู้ หมายถึง การรับรู้และความเข้าใจสารสนเทศจนถึงระดับที่สามารถวิเคราะห์ และสังเคราะห์ได้ คือมีความเข้าใจ (Understanding) ในองค์ประกอบต่างๆ จนอาจสร้างเป็นทฤษฎี หรือเป็นแบบจำลองทางความคิดและสามารถนำไปใช้เพื่อแก้ปัญหาในการดำเนินงานได้


ระบบและระบบสารสนเทศ

ระบบ (System) หมายถึง กลุ่มของส่วนประกอบหรือระบบย่อยต่างๆ ที่มีการทำงานร่วมกันเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่กำหนดไว้ ซึ่งส่วนประกอบของระบบประกอบด้วยการนำเข้าสู่ระบบ (Input) การประมวลผล (Process) ผลลัพธ์ (Output) และการให้ข้อมูลย้อนกลับ (Feedback)

ระบบสารสนเทศ (Information System) หมายถึง การนำเอาองค์ประกอบที่มีความสัมพันธ์กันของระบบมาใช้ในการรวบรวม บันทึก ประมวลผล และแจกจ่ายสารสนเทศเพื่อใช้ในการวางแผน ควบคุม จัดการและสนับสนุนการตัดสินใจ

- การนำข้อมูลเข้าสู่ระบบ เป็นกิจกรรมการรวบรวมข้อมูลเข้าสู่ระบบเพื่อการประมวลผล
- การประมวลผล เป็นการนำทรัพยากรที่ได้นำเข้าสู่ระบบมาปรับเปลี่ยนให้อยู่ในรูปที่มี
ความหมายเพื่อใช้ประโยชน์ในการตัดสินใจ วางแผน ควบคุม และดำเนินงานด้าน
ต่างๆ
- ผลลัพธ์ เป็นผลผลิตที่ได้จากการประมวลผล โดยทั่วไปจะอยู่ในรูปของเอกสารหรือ
รายงานสารสนเทศ

สาเหตุที่ทำให้เกิดสารสนเทศ
1. พัฒนาการของความรู้ สิ่งประดิษฐ์ หรือผลิตภัณฑ์ใหม่ ๆ
2. พัฒนาการาของเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์
3. การพัฒนาด้านเทคโนโลยีการสื่อสาร
4. ความก้าวหน้าของเทคโนโลยีการพิมพ์
5. ความจำเป็นในการใช้สารสนเทศ


ลักษณะของสารสนเทศ
1. ถูกต้องแม่นยำ (Accurate) สารสนเทศที่มีความถูกต้องจะต้องปราศจากข้อผิดพลาดใดๆ
2. สมบูรณ์ครบถ้วน (Complete) สารสนเทศที่มีความสมบูรณ์จะต้องประกอบด้วยข้อเท็จจริงที่สำคัญอย่างครบถ้วน
3. เข้าใจง่าย (Simple) สารสนเทศที่มีคุณภาพจะต้องเข้าใจง่าย ไม่ซ้ำซ้อนต่อการทำความเข้าใจ
4. ทันต่อเวลา (Timely) สารสนเทศที่ดีนอกจากจะมีความถูกต้องแล้ว ข้อมูลต้องทันสมัยและรวดเร็วทันต่อเวลาและความต้องการของผู้ใช้ในการตัดสินใจ
5. เชื่อถือได้ (Reliable) สารสนเทศที่เชื่อได้ขึ้นอยู่กับความน่าเชื่อถือของวิธีการรวบรวมข้อมูลที่นำเข้าสู่ระบบ
6. คุ้มราคา (Economical) สารสนเทศที่ผลิตควรจะต้องมีความประหยัด เหมาะสมคุ้มค่ากับราคา
7. ตรวจสอบได้ (Verifiable) สารสนเทศจะต้องตรวจสอบความถูกต้องได้
8. ยืดหยุ่น (Flexible) สารสนเทศที่มีคุณภาพนั้นควรจะสามารถนำไปใช้ได้ในวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกันหลายๆ ด้าน
9. สอดคล้องกับความต้องการ (Relevant) สารสนเทศที่มีคุณภาพจะต้องมีความสอดคล้องตามวัตถุประสงค์และสนองความต้องการของผู้ใช้เพื่อการตัดสินใจ
10.สะดวกในการเข้าถึง (Accessible) สารสนเทศจะต้องง่ายและสะดวกต่อการเข้าถึงข้อมูลตามระดับสิทธิของผู้ใช้
11.ปลอดภัย (Secure) สารสนเทศจะต้องถูกออกแบบและจัดการให้มีความปลอดภัยจากผู้ที่ไม่มีสิทธิในการเข้าถึงข้อมูลหรือสารสนเทศนั้น

องค์ประกอบของระบบสารสนเทศคอมพิวเตอร์
1. ฮาร์ดแวร์ (Hardware) หมายถึง เครื่องคอมพิวเตอร์และอุปกรณ์ต่อพ่วงเพื่อใช้ในการจัดทำสารสนเทศ
2. ซอฟต์แวร์ (Software) เป็นชุดคำสั่งเพื่อสั่งให้เครื่องคอมพิวเตอร์หรือฮาร์ตแวร์ทำงาน
3. ข้อมูล (Data) เป็นส่วนสำคัญอย่างหนึ่งของระบบเพื่อใช้ในการประมวลผลให้ได้สารสนเทศในการตัดสินใจ ข้อมูลอาจอยู่ในรูปของตัวอักษร ตัวเลข รูปภาพ และเสียง
4. การสื่อสารและเครือข่าย (Telecommunication) เป็นการเชื่อมต่อคอมพิวเตอร์เพื่อการสื่อสารและแลกเปลี่ยนโปรแกรมและข้อมูลโดยผ่านสื่อนำข้อมูลต่าง ๆ
5. กระบวนการทำงาน (Procedure) เป็นกฎหรือข้อปฏิบัติ คำแนะนำในการใช้โปรแกรมฮาร์ดแวร์ และการกระทำกับข้อมูล
6. บุคลากร (People) เป็นบุคคลที่จัดการให้คอมพิวเตอร์ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ตลอดจนทำงานร่วมกับผู้ใช้เพื่อพัฒนาระบบสารสนเทศให้ตรงกับความต้องการของหน่วยงาน


ความสำคัญของระบบสารสนเทศ
1. การท้าทายของเศรษฐกิจโลก
การเจริญเติบโตของโลกเศรษฐกิจอุตสาหกรรมทำให้ระบบสารสนเทศมีความจำเป็นเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เพื่อช่วยขยายโอกาสทางเศรษฐกิจไม่เพียงแต่เศรษฐกิจระดับท้องถิ่นหรือระดับประเทศเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงเศรษฐกิจระดับโลกด้วย ดังนั้นการที่จะดำเนินงานธุรกิจให้ประสบความสำเร็จในตลาดโลก องค์การจำเป็นจะต้องมีระบบสารสนเทศที่มีประสิทธิภาพเพื่อให้เหมาะสมกับยุคของระบบเศรษฐกิจฐานความรู้

2. การแข่งขันทางการค้า
เนื่องจากการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมที่ไร้ขีดจำกัด การทำธุรกิจมีความเป็นอิสระและเสรีมากขึ้นส่งผลให้การแข่งขันทางการค้ามีความรุนแรงมากขึ้นเช่นกัน และในการที่จะแข่งขันให้ชนะคู่แข่งขันได้นั้น ระบบสารสนเทศที่ถูกต้องและทันสมัยเป็นปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งในการแข่งขัน

3. การขยายเครือข่ายทางการค้า
รูปแบบธุรกิจที่แต่เดิมมีการซื้อ-ขายและให้บริการภายในประเทศที่ผลิตสินค้าเท่านั้น ปัจจุบันได้มีการขยายตลาดไปยังสาขาต่าง ๆ รูปแบบที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายคือ ธุรกิจแฟรนไชส์และธุรกิจออนไลน์ในลักษณะของพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งระบบสารสนเทศที่มีประสิทธิภาพจะช่วยส่งเสริมและสนับสนุนการตัดสินใจและทำให้การขายการบริหารงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ

4. ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีสารสนเทศ
ความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยีสารสนเทศมีบทบาทสำคัญต่อการดำเนินชีวิตประจำวันของมนุษย์ใน ด้วยความก้าวหน้าของเทคโนโลยีที่ช่วยให้สารสนเทศกระจายไปยังผู้บริโภคได้อย่างมีประสิทธิภาพ สะดวกรวดเร็ว ทำให้องค์การต่าง ๆ ได้นำเทคโนโลยีที่ทันสมัยมาประยุกต์ใช้เพื่อการพัฒนาระบบสารสนเทศให้มีคุณภาพ เพื่อสร้างโอกาสทางธุรกิจ ให้บริการลูกค้า และเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของพนักงาน


ประโยชน์ของระบบสารสนเทศ
1. ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน
2. ช่วยสร้างทางเลือกในการแข่งขัน
3. ช่วยสนับสนุนการตัดสินใจ
4. ช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิต

กรณีศึกษา: การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการบริหารงานร้านไอศครีม Iberry

1. ประโยชน์ที่ร้านไอศรีม Iberry นำไอทีเข้ามาช่วยการบริหารงาน นอกจากการแก้ปัญหาข้างต้นแล้วท่านคิดว่าทางร้านยังได้รับประโยชน์ใดได้บ้าง

1.ทำให้ไม่สูญเสียรายได้ที่ต้องเสียไปกับไอศกรีมที่เสียหาย

2. ป้องกันการทุจริตของพนักงานขาย

3. สามารถทราบได้ว่าไอศกรีมรสชาติใดขายได้มากที่สุดและรสชาติใดได้
น้อยที่สุดเพื่อที่จะได้ทำการส่งเสริมการขายได้อย่างถูกต้อง

4. สามารถควบคุมและดูแลสาขายย่อยต่างๆ ให้มีมาตรฐานในการบริการและ
คุณภาพของสินค้าที่เท่าเทียมกัน

5. จัดระบบการทำงานของพนักงานได้ดียิ่งขึ้น

2. ท่านคิดว่าในอนาคตร้านไอศครีม Iberry สามารถนำไอทีเข้ามาช่วยงานด้านใดอีกได้บ้าง

- ในด้านการส่งเสริมการขาย อาจมีการโฆษณาผ่านทาง Internet

- ด้านการบริการลูกค้า อาจจัดทำระบบสมาชิกเพื่อคืนกำไรให้ลูกค้า และการบริการ Delivery

- จัดทำระบบ Franchise เพื่อขยายธุรกิจ

- ช่วยในด้านการลงเวลางานของพนักงานให้ถูกต้องและรวดเร็ว

3. จากแนวคิดการนำไอทีมาใช้แก้ปัญหาของผู้บริหารร้านไอศครีม Iberry นั้น ท่านคิดว่าสามารถนำแนวคิดนี้ไปประยุกต์ใช้กับธุรกิจใดได้บ้าง จงอธิบายและยกตัวอย่างประกอบ

ร้านเช่าหนังสือ

- ติดตั้งระบบโทรทัศน์วงจรปิด เพื่อดูการทำงานของพนักงาน

- ใช้ซอฟต์แวร์ช่วยในการทำระบบสมาชิก การยืมคืน และการรับสินค้าเข้ามาใหม่

- สร้างระบบการทำงานของร้านให้เป็นระบบที่ดีมากยิ่งขึ้น โดยใช้ซอฟต์แวร์เป็นตัวช่วย- ทำบาร์โคดที่สินค้าป้องกันการขโมยสินค้าได้ทางหนึ่ง

คำถามท้ายบทที่ 1

1. ระบบสารสนเทศคืออะไร และระบบสารสนเทศมีผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตของมนุษย์อย่างไรบ้าง

ตอบ = ระบบสารสนเทศคือ การนำองค์ประกอบที่มีความสัมพันธ์กันของระบบมาใช้ในการการรวบรวม บันทึก ประมวลผล และแจกจ่ายสารสนเทศเพื่อใช้ในการวางแผน ควบคุม จัดการและสนับสนุนการตัดสินใจ มีผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน โดยการที่ ปัจจุบันการดำเนินชีวิตในยุคปัจจุบันต้องอยู่ภายใต้ข้อมูลข่าวสารต่างๆ ที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและซับซ้อน จึงจำเป็นต้องได้รับข้อมูลข่าวสารต่างๆ ได้อย่างถูกต้องแน่นอนและรวดเร็วและเป็นผลทำให้เกิดการพึ่งพาระบบสารสนเทศต่างๆ เข้ามาใช้ในการดำเนินชีวิตประจำวันมากขึ้น

2. ข้อมูลกับสารสนเทศ และสารสนเทศกับความรู้ แตกต่างกันอย่างไร จงอธิบาย

ตอบ = ข้อมูลกับสารสนเทศต่างกันก็ตรงที่ ข้อมูลเป็นเพียงข้อเท็จจริงที่ยังไม่ผ่านการประมวลผล ใช้เป็นหลักอนุมานหาค่าความจริงเท่านั้น แต่สารสนเทศเป็นผลที่ได้จากการนำข้อมูลมาผ่านการวิเคราะห์ประมวลผลแล้ว และสมารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ทันทีในด้านของสารสนเทศและความรู้ก็ต่างกันตรงที่ ความรู้ต้องประกอบด้วยข้อมูลและสารสนเทศที่ได้รับการจัดระบบและประมวลผลเพื่อนำไปสู่ความเข้าใจและความเชี่ยวชาญในการนำไปประยุกต์ใช้สำหรับแก้ปัญหาในการดำเนินงาน

3. ส่วนประกอบของระบบสารสนเทศทั่วๆ ไปมีอะไรบ้าง

ตอบ = - การนำข้อมูลเข้าสู่ระบบ เป็นกิจกรรมการรวบรวมข้อมูลเข้าสู่ระบบเพื่อการประมวลผล
- การประมวลผล เป็นการนำทรัพยากรที่ได้นำเข้าสู่ระบบมาปรับเปลี่ยนให้อยู่ในรูปที่มีความหมายเพื่อใช้ประโยชน์ในการ

ตัดสินใจ วางแผน ควบคุม และดำเนินงานด้านต่างๆ
- ผลลัพธ์ เป็นผลผลิตที่ได้จากการประมวลผล โดยทั่วไปจะอยู่ในรูปของเอกสารหรือรายงานสารสนเทศ

4. ระบบสารสนเทศคอมพิวเตอร์ คืออะไร มีองค์ประกอบอะไรบ้าง

ตอบ =คือ ระบบสารสนเทศที่ใช้คอมพิวเตอร์มาเป็นตัวช่วยเพื่อสร้างความรวดเร็วในการผลิตสารสนเทศออกมาระบบสารสนเทศคอมพิวเตอร์ ประกอบด้วยส่วนประกอบหลัก 6 ส่วน คือ

(1) ฮาร์ดแวร์ (Hardware)

(2) ซอฟต์แวร์ (Software)

(3) ข้อมูลหรือข้อสารสนเทศ (Dataหรือ Information)

(4) การสื่อสารและเครือข่าย (Telecommunication)

(5) กระบวนการทำงาน (Procedure)

(6) บุคลากรทางสารสนเทศ (Information systems personnel)

5. จงยกตัวอย่างระบบใดๆ มา 1 ระบบ พร้อมทั้งจำแนกส่วนประกอบและเป้าหมาย

ตอบ = ระบบ = ร้านเบเกอรี่

ส่วนนำเข้า = แป้ง น้ำตาล เนย ผงฟู ไข่ วัตถุดิบอื่น ๆ

ประมวลผล = การนำไปผสมตามสู่ตรหรือการอบ

ผลลัพธ์ = ขนมเบเกอรี่ต่าง ๆ
เป้าหมาย = การได้เบเกอรี่ที่น่ารับประทานและรวดเร็ว